Өсвөр үеийн жүдочид Санкт-Петербургээс мөнгө, хүрэл медаль …
29 минут
Д.Алтанцэцэг, Б.Эрдэнэзул, Бао Гуо Жун нарт оноосон ялыг хэ…
58 минут
“Тавантолгой төмөр зам” болон “Тавантолгой” ХК-д тогтоосон …
3 цаг, 44 минут
Архидан согтуурсан эрэгтэй хүүхдээ тэврэн цонхоор үсрэхийг …
5 цаг, 36 минут
Н.Удаанжаргалыг удааж байгаад нүүрсний хэргийг “унтраах” уу…
5 цаг, 38 минут
Дадал сумын иргэд Эзэн чингис хааныхаа төрсөн өдрийг тэмдэг…
20 цаг, 30 минут
Ц.Жамбалдорж: Жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангах нь тогтворт…
21 цаг, 18 минут
БНСУ-д баривчлагдсан Л.Мөнхбат "Юу ч санахгүй байна" гэснээ…
1 өдөр, 2 цаг
Бидэнд мэдрэгддэг 4 төрлийн өлсөх мэдрэмжтэй танилцацгаая
1 өдөр, 2 цаг
"Бэлтэс мөрөн" ХХК-тай холбоотой эрүүгийн хэргийг прокурорт…
1 өдөр, 3 цаг
Танилц: Энэ сард халамжийн мөнгө олгох хуваарь
1 өдөр, 6 цаг
“Tesla” компанийн салбарыг Монголд байгуулбал татвар, эрх з…
1 өдөр, 6 цаг
Өсвөр насныхан сонгуулийг мөнгөтэй хүмүүсийн өрсөлдөөн, төр…
1 өдөр, 6 цаг
С.Мөрөн: Хөгжлийн банкнаас нээлттэй, ил тод зарчимд үндэслэ…
2 өдөр
Зарлан мэдээллийн дохиогоор нүүн шилжих дадлага сургуулийг …
2 өдөр
ГХЯ: Монгол улсын иргэн БНСУ-д бэлгийн хүчирхийллийн хэрэгт…
2 өдөр, 4 цаг
21 жил шалгагдсан хэргийг нь хэрэгсэхгүй болгож, 50 сая төг…
2 өдөр, 5 цаг
Сонгуулийн хууль: 2020 VS 2024
2 өдөр, 5 цаг
Нэр дэвшигчдийг бүртгэж, үнэмлэх гардууллаа
2 өдөр, 23 цаг
"Ид шидийн орон Хөвсгөл" төслийн хандивын тоглолт энэ сарын…
3 өдөр
“Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” чуулга уу…
3 өдөр, 1 цаг
Прокурор: 100 орчим зээл, тэтгэлгийг холбогдох журмын дагуу…
3 өдөр, 2 цаг
ЭЕШ энэ сарын 15-нд эхэлнэ
3 өдөр, 2 цаг
Шадар сайд С.Амарсайхан Туркийн Ерөнхийлөгчийн тангараг өрг…
3 өдөр, 4 цаг
ЖҮДО: Душанбегийн Гран При тэмцээнээс гурван хүрэл медаль х…
3 өдөр, 4 цаг
Гол мөрний усны түвшин олон жилийн дундажийг даван үерлэж б…
3 өдөр, 5 цаг
“Монгол Улсын Үндсэн хуулийн өөрчлөлтүүд нь улс төрийн тогт…
3 өдөр, 5 цаг
Танилц: "Гэгээн муза 17" наадамд нэр дэвшигчид
6 өдөр, 1 цаг
Л.Гүндалайгийн эхнэр намын нэрээ солиулах хүсэлт гаргажээ
6 өдөр, 1 цаг
Маргааш марафонтай, машингүй өдөр
6 өдөр, 5 цаг
Б.Баярдаваа: Эдийн засгийн 2022 оны 4.8 хувийн өсөлт бол цэ…
6 өдөр, 5 цаг
Хөвсгөл нуур орчим энэ зун хоёр хэсэгт зам хаана
6 өдөр, 5 цаг
Танилц: Цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг ингэж нэмнэ
6 өдөр, 5 цаг
Чуулганы танхимаас: Үндсэн хуулийн өөрчлөлт хэлэлцсэн нь
6 өдөр, 5 цаг
Г.Занданшатарын үлдэх мөр ҮНДСЭН ХУУЛЬ болов уу
1 долоо хоног
Чуулган: УИХ нэг танхимтай, 126 гишүүнтэй байх саналыг бата…
1 долоо хоног
Д.Амарбаясгалан: Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн холбоод нэгд…
1 долоо хоног, 1 өдөр
Хүүхдийн баярын өдөр нэмэлт автобус үйлчилгээнд гарна
1 долоо хоног, 1 өдөр
Хоёр бөхийн барилдах эрхийг түдгэлзүүлж, дөрвөн бөхийн бари…
1 долоо хоног, 1 өдөр
Сайд асан Т.Бадамжунайг үргэлжлүүлэн нэг сар хорино
1 долоо хоног, 1 өдөр
Э.Батшугар: Төрийн өмчит компаниуд санхүүгийн тайлангаа ил …
1 долоо хоног, 1 өдөр
Танилц: Хүүхдийн баярын хөтөлбөр
1 долоо хоног, 1 өдөр
МАН: Тэтгэврийн доод хэмжээг 700 мянган төгрөг болгохын дэм…
1 долоо хоног, 2 өдөр
Улаанбурхан, улаануудын эсрэг нэмэлт дархлаажуулалтыг ирэх …
1 долоо хоног, 2 өдөр
Г.Ариунбуян: БНТУ-д үүрэг гүйцэтгэсэн нэг алба хаагчид 16.2…
1 долоо хоног, 2 өдөр
Л.Оюун-Эрдэнэ: 30 жил орхигдсон хүүхэд хамгаалал, хөгжлийн …
1 долоо хоног, 2 өдөр
Байшин шатаж, хоёр хүний амь эрсэджээ
1 долоо хоног, 2 өдөр
БРИКС дахин сэргэж байна уу?
1 долоо хоног, 2 өдөр
Яагаад АНУ албадлагын дипломат ажиллагааны “аварга” вэ
1 долоо хоног, 2 өдөр

Хөшөөд байсан шүүх хөдөлж эхлэх үү?!

Б.ДАМДИН-ОЧИР

 

“...Нүүрсний хэргийн №1” гэгдэж буй УБТЗ-д удирдах алба хашиж байсан С.Батдөлийн хэрэг шүүхийн “үүд”-нд очжээ. Тодруулбал, НПГ-ын хяналтын прокурорууд уг хэрэгт яллах дүгнэлтийг үйлдэж дууссан байна. Энэ нь шүүхэд шилжүүлэхэд бэлэн болжээ гэсэн үг. Энэ үйл явц өнөөдөр, эсвэл маргааш явагдах бололтой.

С.Батдөлийн хэргийн талаарх мэдээллүүдээс харахад 10-аад компанид давуу байдал олгож, шанд нь их хэмжээний авлига авсан. Гэрээс нь 7.3 тэрбум төгрөг бэлнээр нь “олдсон” гэдэг. Тиймээс уг хэрэгт 10 гаруй хүнийг яллагдагчаар татжээ. Өөрөөр хэлбэл, С.Батдөлтэй хамт шалгагдаж буй хүмүүс нь голдуу “...Авлига өгсөн” гэх компанийн хүмүүс байгаа юм байна.

Гэхдээ авлига авсан тал буюу С.Батдөлийг энэ хэргийг ганцаараа үйлдээгүй, тийм боломжгүй. Яллагдагчаар татагдсан хүмүүсийн дунд хамтран үйлдсэн байж болзошгүй албан тушаалтнууд  “багтаагүй” гэх мэдээлэл байгаа. Тиймээс шүүх дээр С.Батдөл “дээд хүмүүс”-ээ нэрлэх магадлал өндөр байгаа бололтой. Тэгэхээр удахгүй УБТЗ-ын зарим албан тушаалтан хийгээд улстөрчдийн нэрс ил болж магадгүй юм.

 Нөгөөтэйгүүр С.Батдөлийн хэргийг шүүх яаж хүлээж авч, хэргийн шийдвэрлэлтэд ямар байдалтай хандахаас олон зүйл шалтгаална. Бас яригдаад байгаа улстөржсөн олон асуултад хариу болно.

Тэр нь юу гэхээр сүүлийн үед шүүх болон гүйцэтгэх засаглалын хооронд нэлээд хурц зөрчил үүссэн. Засаг талаас болохоор “...Шүүх хэрэг дардаг. Ашиг сонирхолд үйлчилдэг. Нүд цавчилгүй харцгаая” гэдэг. Ерөнхий сайд нь “...Шүүх засаглал энэ хэргүүдийг хэрхэн шийдэхийг хамтдаа нүд цавчилгүй харцгаая. Засгийн газар шахаж ажиллая. Та бүхэн маань ч шахаарай. Энэ жагсаалыг харж байгаа шүүхийн удирдлагууд өнөөдрийг хүртэл гацсан хэргүүдээ шийд. Хэрэв шийдэхгүй бол ард түмэн бухимдаж байна”, “...Энэ асуудлууд шүүх дээр байгаа. Яаж шийдэхийг нь нүд цавчилгүй харах хэрэгтэй. Мөрдөх байгууллагууд ажлаа хийдэг. Харин шүүх дээр гацдаг. Шүүхийн томилгоо шударга байсан уу. Шүүх томилсон хүмүүсийнхээ эсрэг шийдвэр гаргаж чадах уу. Нэг сонгуулийн дараа банкны захирлууд сууж байгаад шүүгч нарыг хувааж авч болохгүй”, "...Шүүх дээр байгаа бүх хэргийн он,сар, өдрийг сурвалжлаач та нар. Шилэн болгох хэрэгтэй. Тэгэхээр шүүх Д.Мөнх-Эрдэнэ, Д.Монголхүү нарт гаргасан бяраа жинхэнэ авлигачдад яаж гаргахыг нь харцгаахгүй юу” гэсэн. Хууль зүйн сайд нь "...Кёкүшюзан Д.Батбаяртай холбоотой хэргийг шүүх дээр жил гаруйн хугацаанд байлгаж байгаад хэрэгсэхгүй болголоо. Т.Бадамжунайг ирдэг өдөр ингээд хаачихаж байгаа юм. Тэгсэн атлаа Д.Мөнх-Эрдэнийн хэрэгт алх цохидог. Шүүх засаглал цэвэр тунгалаг байхгүйгээр шударга ёс тогтохгүй. Энэ талаар зургаа, долоон жил ярьж байна. Цаашдаа ч ярихгүй бол эздэдээ үйлчилдэг шүүх байсаар байна. Тод жишээ нь Хан-Уул дүүргийн шүүхийн шүүгчид боллоо. Хэргүүдийг Кёкүшюзан Д.Батбаярынх шиг шийдээд байвал бүх зүйл хэцүү болно" гэж хэлсэн. Ер нь ингээд шууд л хэлдэг. Харин шүүх талаас “...Ерөнхий сайд шүүхийн хараат бус байдалд нөлөөллөө” гэдэг. Одоогоос сар гаруйн өмнө ШЕЗ-ийн гишүүд Ерөнхий сайдад “алганы амт” үзүүлэхээр хуралдсан. "...Энэ нь шүүхийн бие даасан, шүүгчийн хараат бус байдалд халдсан тул Үндсэн хуулийн Цэцэд хүсэлт гаргуулахаар Улсын дээд шүүхэд хүргүүлэх хэрэгтэй” хэмээн хуралдсан. Гэвч эцсийн шийдвэр гаргаагүй байдаг. Харин үүнийг нь “...Авлигатай тэмцэх гэсэн Ерөнхий сайдын амыг үдэж, гарыг барих гэсэн үйлдэл боллоо” гэдэг шүүмжид өртөөд зогссон. Сүүлд дахиад “...Шүүх Олон улсын байгууллагатай хамтарч Ерөнхий сайдыг дарж авах нь” гэсэн мэдээлэл хэвлэлүүдээр гарсан байна. Энэ мэтчилэн засаг, шүүх хоёрын дунд хэл ам, хэрүүл тэмцэл ч гэсэн болохоор үйл явдлууд өрнөж байгаа юм. Бид хэдэн сарын өмнө “...Засаг шүүх хоёр заамдалцав уу” гэж бичиж байв. Тал талаасаа энэ үгэнд сүрхий эмзэглэж байсан. Харамсалтай нь энэ үнэн байсан гэдгийг өөрсдийнхөө үг, үйлдлүүдээр нотолсон. Одоо олон нийт мэддэг болсон.

Ер нь шүүх дээр байгаа хэргүүд гэдэг өөрөө ийм хардлагын үндэс болчихоод байгаа юм. Прокурорын хяналтаас гадна бүх нийтийн хараан дор мөрдөн шалгуулаад шүүхэд шилждэг. Тэгээд тэнд очоод сураг алдардаг. Ийм хэрэг цөөнгүй бий шүү. Товчхондоо, засаг шүүх хоёр заамдалцаастай л харагдаад байгаа юм.

Гэхдээ одоо ингээд нүүрсний хэргийн №1 гэж болох С.Батдөлийн хэрэг шүүхэд очихоор болчихлоо. Дээр хэлсэнчлэн шүүх хэн нэгний хамааралгүй, ашиг сонирхлоос ангид, зөвхөн хуулийг барьж, шударга ёсыг хэрэгжүүлдгээ энэ хэрэгт хэрхэн хандаж буйгаараа харуулна. Хүний муу үзээд байгаа юм биш, С.Батдөлийн үйлдэл нь “...Гэмт хэрэг үү, биш үү” гэдгийг хууль шүүхийнхэн байтугай энгийн иргэд бид ч ойлгохоор тодорхой болсон. Тэгээд ч нүүрсний хэргийн цувааны түрүүч нь энэ шүү гэдгийг дахиад л хэлье. Хэрэв ийм ил асуудал хууль номын дагуу шийдэгдвэл мөрдөгч прокурорууд араас нь нүүрсчдийн армийг илгээхэд бэлэн байгаа гэх мэдээлэл бас бий. Харин С.Батдөлийн хэрэг шүүх дээр очоод гацвал тэд нүүрсний хэргийг шийдэхгүй л гэсэн үг. Ер нь мөрдөгч, прокурорууд ямар ч том хулгайг илрүүлж шүүх рүү “шидээд” нэмэргүй. Тэр утгаараа хэсэг хугацаанд хөшиж гүрийгээд байсан шүүх “хөдөлж эхлэх” эсэхээ С.Батдөлийн хэрэг дээр харуулна л гэсэн үг. Ер нь тэгээд нүүрсний хулгай гэж нийтээрээ хашгирсан. Энэ хулгайг түр зогсооход эдийн засаг өндийгөөд ирж байгааг Монголбанк дахь валютын нөөц, эдийн засгийн бусад “тоо”-ноос тодорхой харж болно. Энэ бол нүүрсний хулгай байсаар ирсний асар том нотолгоо юм. Тэгэхээр нүүрсний хэргийг шударга шийдэж, энэ хулгайг мухарлахгүй бол хулгайч нар дахиад л ажиллана. Тэгэхээр нийтийн эрх ашгийн төлөө ийм хэргийг гацаахгүй шийдэх нь шүүхийн үүрэг болно. Харин гэм буруутай эсэхийг хуулийн хүрээ, шүүгчийн хувийн итгэл үнэмшлээрээ шийдэх нь тэдний эрх юм. Хамгийн гол нь гацааж дарж, монголчуудынхаа, Монголынхоо боломжийг хулгайлсан нөхдүүд ял зэм завшуулахаас л зайлсхийх учиртай юм. Эс тэгвээс нүүрсний хулгай ойлгомжтой. Давтагдана. Араас нь гарч ирэх зэсийн хулгай явахгүй. Ар араасаа цуврах тусгай сангуудыг цөлмөсөн асуудал ч хөдлөхгүй.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

Сэтгэгдэл